İş Hukukunda Ücret Nedir
İş hukukunda ücret kavramı 4857 sayılı Kanun metinlerinde açıkça belirtilmiştir. Ücret kavramı hem Sosyal Güvenlik Hukukunda hem İş Hukukunda hem de Vergi Hukukunda birbirinden farklı anlatımlarla ve farklı uygulamalar ile yerini almıştır. Özünde belirtmek gerekir ise ücret emeğin ya da hizmetin karşılığıdır diyebiliriz.
İş Hukukunda Ücret Kavramı
İş hayatımıza çeşitli düzenleme ve sınırlar getiren 4857 sayılı İş Kanununda ücret başlığı önemli bir bölümü oluşturmaktadır. İş Hukukunda ücret kavramını açıklamadan önce İş Kanununun 2. Maddesinde yer alan tanımla işçi ve işveren kavramı ile iş ilişkisini açıklamak önem arz etmektedir. Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir.
Çalışma hayatına ilişkin yasal düzenlemeler gereği iş ilişkisi sözleşmeye dayanarak gerçekleşmektedir. İş sözleşmesinde yapılacak işin niteliği, çalışma süresi ve şartları, sözleşmenin sona erme şekilleri, yapılacak iş karşılığında ödenecek ücret belirtilmelidir. Herhangi bir ödemenin ücret olarak tanımlanabilmesi için, iş sözleşmesine bağlı olarak çalışılması, yapılan ödemenin söz konusu iş karşılığında hak kazanılan bir ödeme durumunda olması gerekmektedir.
İş Kanunu’nun 32. maddesinin 1. fıkrası uyarınca “Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.”
Ücretin Ödenmesi
Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak, Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak, yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödeme yapılabilir. Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığı İle Ödenmesine Dair Yönetmelik hükümleri gereğince 01.01.2009 tarihi itibarı ile, Türkiye genelinde işçi sayısı 10 veya daha fazla olan işverenler, ücret ve bu nitelikteki ödemeleri banka aracılığı ile yapmakla yükümlü idiler.
Ücretin Bankadan Ödenmesi Zorunluluğunda Değişiklik Oldu
Ücretin bankadan ödenmesi zorunluluğu ilk olarak 01.01.2009 tarihinde, Türkiye genelinde 10 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenler, işçi ücretlerini banka aracılığı ile ödemek zorundaydılar.
21.05.2016 tarih ve 29718 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik değişikliğiyle ücretlerin bankadan ödenme zorunluluğuna esas işyerlerinde çalışan sayısı “5 işçi ” olarak değiştirilmiş olup 2016/Haziran ayından itibaren yürürlük kazanmıştır.
Ücretin Gününde Ödenmemesi
İş Kanunu’nun 34. Maddesi uyarınca Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi (20) gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. İşçinin ücretinin ödenmemesi, ücretin hiç ödenmemesi, ücretin geç ödenmesi durumunda işçilere herhangi bir yaptırım uygulanamaz.
Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.
Ücret Pusulası Nedir?
İş Kanununun 37. Maddesi hükmü gereği, işverenlerin, işçilerine ödedikleri ücretleri, bu ücretlerden yapılan tüm yasal kesintileri, yapılan ödemenin ilgili olduğu dönemi, varsa ücret eklerini ve fazla çalışma ücretlerini gösterir bir ücret pusulasını işçilerine vermesi zorunludur. Ücret pusulası bilfiil her çalışana verilmelidir.
Ücret Kesme Cezası
İşverenler, belirli şartlarla işçilerine ücret kesme cezası verebilmektedirler. Verilecek ücret kesme cezası iş sözleşmelerinde veya toplu iş sözleşmelerinde düzenlenmiş hükümlere dayalı olması gerekmektedir. Uygulanacak ücret kesme cezalarının tutarları bir ayda işçinin 2 (iki) günlük ücretini geçemeyecek, kesilen bu paraları işverenler, işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenen hesaba, kesildiği tarihten itibaren 1 ay içerisinde yatırmak zorundadır.
Gününde Ödenmeyen ücretlerde Ücreti Zamanında Ödenmeyen İşçinin Hakları Nelerdir? ilgili diğer yazımızı okumak için tıklayınız..