Halkımız arasında dul ve yetim maaşı/aylığı olarak bilinen ölüm aylığı, ölüm sigortasından sağlanan bir yardım olup bu yazımızda bu hakkı veya yardımı detaylandırmaya çalışacağız.
Ölüm aylığı bütün sosyal güvenlik kanunlarında( mülga 506 Sk 65. md; mülga 1479 Sk. 40. md; 5434 Sk 66. md) kendisine yer bulmuş yardımdır. Ancak biz bu yazımızda yürürlükteki mevzuat üzerinden değerlendirme yapacağız. Zira mülga mevzuat kapsamında talepler artık azalmış yürürlükte bulunan 5510 sayılı kanun kapsamında talepler ise çoğalmıştır.
5510 sayılı kanunun 32. maddesinde düzenlenen ölüm sigortası/aylığı( dul/yetim aylığı/maaşı) sağlanan yardımlar şunlardır;
- Ölüm aylığının bağlanması( dul ve yetim maaşı)
- Ölüm toptan ödemesinin yapılması
- Aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi
- Cenaze ödeneğinin verilmesi
Yukarda bahsettiğimiz yardımlardan ölüm aylığı/dul ve yetim aylığını bu yazımızda açıklamaya çalıştıktan sonra diğer yardımları da takip eden yazılarımızda açıklamaya çalışacağız.
Ölüm aylığı/ dul ve yetim maaşı alabilmek için;
· SSK(4/1-a), Bağ-Kur(4/1-b), Emekli Sandığı(4/1-c) kapsamında sigortalı olanlar için en az 1800 gün prim ödenmiş/bildirilmiş olmalıdır.
Veya
· SSK(4/1-a) kapsamında sigortalı olup her türlü borçlanma süresi hariç 5 yıldan beri sigortalı olmak ve bu süre zarfında 900 gün prim ödenmiş olmalıdır.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta sadece SSK(4/1-a) kapsamında bağlanan aylıklarda borçlanma( doğum, askerlik, yurtdışı, avukatlık stajı vb) olmadan 900 gün ve 5 yıl sigortalılık süresinin istendiğidir. Eğer borçlanma yapılacak ise 1800 günün tamamlanması gerekmektedir. 1800 günün tamamlanması halinde artık sigortalılık süresi değerlendirmesi yapılmayacaktır.
· Yaşlılık veya vazife malullüğü aylığı almakta iken veya almaya hak kazanmış ancak işlemleri henüz sonuçlanmamış ise
· Bağlanmış yaşlılık, malullük veya vazife malullüğü aylığı almakta iken herhangi bir nedenle kesilmiş ise
Hak sahiplerinin başvurusu halinde ölüm aylığı bağlanabilecektir.
Ölüm sigortasında/aylığında koşullarında oluşup oluşmadığının değerlendirilmesi yapılırken ölüm tarihine göre yapılacaktır. Ölüm tarihi itibariyle sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve hak sahibi koşullarının oluşup oluşmadığı değerlendirilecektir.
Hak sahiplerinin kimler( mirasçılarla karıştırılmamalıdır) olduğunu veya olabileceğini bunlar için kanunen istenen koşulları ayrı bir yazımızda açıklayacağız.
Sigortalının birden fazla statüde geçmiş hizmeti varsa (SSK(4/1-a), Bağ-Kur(4/1-b), Emekli Sandığı(4/1-c) veya Banka Sandığı) en son hangi statüden prim bildirilmiş ise o statüden koşulların sağlanıp sağlanmadığı tespit edilip aylık hesabı da bu şekilde yapılacaktır. Örneğin ölen kişinin 01.01.2010-31.12.2020 arası Bağ-Kur(4/1-b) ve 01.01.2021-13.07.2021 arasında Emekli Sandığı(4/1-c) emekli sandığı ve ölüm günü olan 14.07.2021 tarihinde ise (SSK(4/1-a) olarak çalışmaya başlaması halinde (SSK(4/1-a) kapsamında ölüm aylığı bağlanacaktır.
Ölüm tarihi Cumhuriyet Savcılığından veya sağlık hizmet sunucularından( aile hekimi, hastane) alınan ölüm belgesi veya mezarlıklar müdürlüğünden alınan defin belgesi ile tespit edilecektir. Ayrıca nüfus kütüğündeki kayıtlara göre hareket etmek gerekecektir.
Ölüm tarihinin nüfus kayıtlarına işlenmiş olması yeterli olmayıp ölüm sebebini içeren ölüm belgesi veya otopsi veya savcılık soruşturma evrakının temin edilmesi, kişinin ölümünde üçüncü kişilerin sorumluluğunun olup olmadığının tespiti önem arz etmektedir.
Sigortalının ölümünde üçüncü kişinin sorumluluğunun olması 5510 sayılı kanun kapsamında hak sahiplerine bağlanan aylığın ilk peşin sermaye değerinin ilgili kişiye rücü edilmesi sonucunu doğuracaktır. Ölüm belgesindeki ölüm nedeni, savcılık soruşturma evrakındaki fail veya tahsis talep veya beyan tahhüt belgesindeki ilgili haneye bunu belirtmesi neticesinde Kurumun gerekli araştırmaları yapması gerekir.
Ölüm aylığına( dul yetim maaşı) başvurabilmek için ikametgahınızın bulunduğu yere en yakın Sosyal Güvenlik Merkezine;
· Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi( link)
· Ölen kişinin malul çocuğu varsa buna ilişkin sağlık raporu
· Ölüm belgesi/ defin belgesi/ otopsi raporu/ savcılık evrakı ile başvurulmalıdır.
Hemen belirtmek gerekir ki Kurumgerekli gördüğü takdirde başka belgeler
de isteyebilecektir. Yukarıda
belirttiğimiz üzere hak sahibi olma, aylığın bağlanması-kesilmesi ve
hesaplanmasına ilişkin hususları diğerl yazılarımızda açıklayacağız. Ancak sizler her zaman sorularınızı bize
iletebilir ve uzman arkadaşlarımızdan durumunuza özgü, kesin cevaplar
alabilirsiniz.